Μεταμόσχευση Μαλλιών

Η μεταμόσχευση μαλλιών με την μέθοδο FUT (Follicular Unit Transplantation ή Strip Harvesting) άρχισε να χρησιμοποιείται στις αρχές τις δεκαετίας του 1990 και επιτελείται με χειρουργική εκτομή τμήματος δέρματος και τριχών από το οπίσθιο τμήμα της δότριας χώρας του τριχωτού της κεφαλής. Το τριχοφόρο τμήμα δέρματος που εκτέμνεται υφίσταται ειδική επεξεργασία στο μικροσκόπιο, διαχωρισμό σε μοσχεύματα και στη συνέχεια γίνεται εισαγωγή αυτών στην φαλακρή περιοχή. Τα μοσχεύματα που προκύπτουν, ανάλογα με την τεχνική κατάρτιση και την εμπειρία της ομάδας που διενεργεί τη συνεδρία FUT, μπορεί να είναι minigrafts (μοσχεύματα με 4-8 τρίχες) ή micrografts (μοσχεύματα με 1-3 τρίχες).

Το έλλειμμα δέρματος που προκύπτει στη δότρια χώρα συρράπτεται, αφήνοντας μόνιμη ουλή, μικρότερης ή μεγαλύτερης διαμέτρου ανάλογα με την τεχνική συρραφής και το πλάτος του ελλείμματος, ενώ συχνή είναι η εμφάνιση δύσμορφων μετεγχειρητικών ουλών από Strip που χρήζουν αισθητικής αποκατάστασης. Καλύτερα αποτελέσματα στην τελική εμφάνιση της μετεγχειρητικής ουλής του Strip, φαίνεται να παρουσιάζει η πιο σύγχρονη τεχνική συρραφής της λεγόμενης τριχοφυτικής σύγκλεισης (trichophytic closure technique). Η παραγωγή συνήθως μεγάλης διαμέτρου μοσχευμάτων με πολλές τρίχες, που δεν προσομοιάζουν με τα φυσιολογικά τριχοθυλάκια του τριχωτού της κεφαλής, οδηγούν πολλές φορές σε αφύσικα αισθητικά αποτελέσματα με την τεχνική FUT ή Strip, ειδικά σε περιπτώσεις όπου πολύτριχα τριχοθυλάκια εμφυτεύονται στην πρόσθια γραμμή του μετώπου (hairline).

Τα τελευταία χρόνια έχουν κάνει την εμφάνισή τους πολλά υποσχόμενα συστήματα ρομποτικής μεταμόσχευσης μαλλιών (Robotic Hair Transplantation ή ARTAS^® Robotic Hair Transplant), τα οποία προς το παρόν δεν μπορούν να υποκαταστήσουν μια έμπειρη ομάδα μεταμόσχευσης μαλλιών FUE. Συγκεκριμένα οι τεχνικές ρομποτικής μεταμόσχευσης μαλλιών δεν έχουν τελειοποιηθεί σε ικανοποιητικό βαθμό, αλλά είναι πολλά υποσχόμενες εφόσον εξελιχθούν περαιτέρω. Προς το παρόν τα συστήματα αυτά δεν λειτουργούν με την ακρίβεια που απαιτείται στη χειρουργική επέμβαση και εμφανίζουν εξαιρετικά υψηλό ποσοστό απώλειας τριχοθυλακίων κατά την εξαγωγή (high transection rate), αλλά η βελτίωση της τεχνολογίας στο μέλλον ίσως επιτρέψει τη γενικευμένη χρήση τους.

Καλό είναι η αποκατάσταση του τριχωτού με μεταμόσχευση μαλλιών να συνδυάζεται παράλληλα και με φαρμακευτική αγωγή κατά της τριχόπτωσης για να υπάρχει το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα, με συνδυασμό της φύτρωσης των νέων μαλλιών και διατήρησης των υπαρχόντων.

Σύγχρονες θεραπευτικές αγωγές, όπως η χρήση της αυτόλογης μεσοθεραπείας μαλλιών (θεραπεία τριχόπτωσης με αυτόλογους αυξητικούς παράγοντες), έχουν συμβάλλει στην ακόμη καλύτερη αντιμετώπιση του φαινομένου της τριχόπτωσης.

Εκτός από τη μεταμόσχευση μαλλιών, που αποτελεί τον μόνο μέχρι σήμερα επιστημονικό τρόπο μόνιμης αποκατάστασης της τριχοφυΐας στο φαλακρό μέρος του τριχωτού της κεφαλής, έχουν κατά καιρούς χρησιμοποιηθεί ή χρησιμοποιούνται ακόμη και σήμερα και άλλοι, μη επεμβατικοί ή μη ιατρικοί τρόποι κάλυψης των φαλακρών σημείων.

Η προσθετική μαλλιών (hairprosthesis) είναι μια τεχνική όπου μπορεί να γίνει τμηματική ή ολική κάλυψη του φαλακρού τμήματος του τριχωτού της κεφαλής με τη χρήση περούκας ή ειδικού πρόσθετου από φυσική ή τεχνητή τρίχα, με διαφορετικό χρώμα, μήκος ή υφή των τριχών, ανάλογα με τον ενδιαφερόμενο και τα χαρακτηριστικά του προσώπου του. Η εφαρμογή του πρόσθετου γίνεται με ειδική κόλλα ώστε να σταθεροποιείται στο δέρμα της κεφαλής ή με clips που αγκιστρώνουν πάνω στα μαλλιά στα πλάγια της κεφαλής, εφόσον υπάρχουν. Η χρήση πρόσθετου απαιτεί φροντίδα και καθαριότητα τόσο του υποκειμένου δέρματος όσο και του ιδίου του πρόσθετου.

Πλημμελής καθαριότητα ή κακή εφαρμογή του πρόσθετου μπορεί να αποτελεί αίτιο φλεγμονής του δέρματος του κεφαλιού, κνησμού ή χρόνιου ερεθισμού. Η χρόνια χρήση πρόσθετου οδηγεί σταδιακά, λόγω πίεσης, σε ατροφία του δέρματος του φαλακρού τμήματος του τριχωτού της κεφαλής, ατροφία και τριχόπτωση των γειτονικών τριχών που καλύπτονται μερικώς από το πρόσθετο και αποχρωματισμό του καλυπτόμενου δέρματος. Η προσθετική μαλλιών και η χρήση περουκών για αισθητικούς λόγους – εξαιρετικά διαδεδομένη παλαιότερα σε άνδρες και σε γυναίκες – βρίσκεται σήμερα σε ταχεία υποχώρηση, αφενός λόγω της προόδου της μεταμόσχευσης μαλλιών με τη μέθοδο FUE, αφετέρου λόγω του εντελώς αφύσικου αποτελέσματος που συνήθως προσφέρει.

Ένας πρόσθετος ανασταλτικός παράγοντας είναι το υψηλό κόστος αγοράς και συντήρησης ενός συστήματος προσθετικής μαλλιών υψηλής ποιότητας με φυσική τρίχα, καθώς απαιτείται αλλαγή του συστήματος σε ετήσια βάση, ενώ το κόστος προσεγγίζει εκείνο μιας μεταμόσχευσης μαλλιών. Η κύρια ένδειξη χρήσης της προσθετικής μαλλιών σήμερα είναι η πλήρης έλλειψη μαλλιών στο τριχωτό της κεφαλής ή καθολική φαλάκρα, που μπορεί να παρατηρηθεί σε περιπτώσεις ογκολογικών ασθενών που υποβάλλονται σε χημειοθεραπεία ή σε σπάνιες περιπτώσεις καθολικής γυροειδούς αλωπεκίας (Alopecia Areata Totalis). Στις περιπτώσεις αυτές, το ψυχολογικό φορτίο της γρήγορης και καθολικής απόπτωσης του συνόλου των τριχών της κεφαλής είναι δυσβάσταχτο και η προσθετική μαλλιών μπορεί να βοηθήσει ουσιαστικά, τόσο σε ατομικό, ψυχολογικό επίπεδο αλλά και κοινωνικά, επαγγελματικά, ειδικά από τη στιγμή που δεν υπάρχει ένδειξη μεταμόσχευσης μαλλιών λόγω μη ύπαρξης δότριας χώρας.

Το scalp micropigmentation ή ιατρικό τατουάζ της κεφαλής, είναι μια αρκετά δημοφιλής τεχνική κάλυψης του φαλακρού τμήματος του τριχωτού ή άλλων ειδικών περιοχών, όπως είναι μετεγχειρητικές ουλές, τα φρύδια κλπ. Με την τεχνική αυτή, ειδικά εκπαιδευμένος τεχνικός, θεωρητικά σε καθαρές και άσηπτες συνθήκες, προβαίνει στην έγχυση χρωστικής στο δέρμα του ασθενούς, όπως συμβαίνει στο κλασσικό tattoo (δερματοστιξία), με κεφαλή πολύ μικρής διαμέτρου, ώστε να προσομοιάζει με αποτύπωμα τρίχας (micropigmentation).

Η τεχνική του tattoo μπορεί να καμουφλάρει αποτελεσματικά το φαλακρό τμήμα όταν αυτό ιδωθεί από σχετική απόσταση, όμως το τελικό αισθητικό αποτέλεσμα είναι πολύ πτωχό από μικρή απόσταση, λόγω της έλλειψης βάθους και λόγω της έλλειψης όγκου στις ζωγραφισμένες «τρίχες». Ένα επιπρόσθετο μειονέκτημα του scalp micropigmentation είναι ότι χρειάζεται αρκετές επαναλήψεις λόγω του ξεθωριάσματος των χρωστικών (φαινόμενο bleaching), ενώ αρκετά συχνά, σε εκτεθειμένες στον ήλιο περιοχές με πλούσια αιμάτωση όπως το κεφάλι, παρατηρείται το φαινόμενο της σταδιακής διάσπασης των χρωστικών που έχουν χρησιμοποιηθεί, με τελικό αποτέλεσμα το άπλωμα, ξεθώριασμα του tattoo και την αλλαγή του χρώματος. Αποτέλεσμα αυτού είναι η απόκτηση μιας εντελώς αφύσικης εμφάνισης που μοιάζει με γεωγραφικό χάρτη.

Τα μικροϊνίδια κερατίνης είναι ένας άλλος σύγχρονος τρόπος αισθητικής κάλυψης της αραίωσης μαλλιών, ειδικά σε περιπτώσεις πρώιμης ή μέτριας αραίωσης του τριχωτού της κεφαλής. Σε περιπτώσεις φαλάκρας με πλήρη απώλεια των τριχών, τα μικροϊνίδια κερατίνης, δεν παρέχουν άρτια αισθητική κάλυψη.

Τα μικροϊνίδια κερατίνης είναι διαθέσιμα σε διάφορα χρώματα, ώστε να προσομοιάζουν με τα φυσικά μαλλιά, απλώνονται στην περιοχή της αραίωσης των μαλλιών σαν ταλκ ή πούδρα και μέσω του φαινομένου του στατικού ηλεκτρισμού, προσκολλώνται στις υπάρχουσες τρίχες, αυξάνοντας τον όγκο και την πυκνότητά τους. Η σταθεροποίηση των μικροϊνιδίων γίνεται με τη χρήση λακ μαλλιών. Τα μικροϊνίδια κερατίνης απομακρύνονται με λούσιμο. Είναι προφανές ότι παράσχουν περιορισμένη κάλυψη σε συγκεκριμένους ασθενείς για μικρό χρονικό διάστημα, για ψυχολογικούς, κοινωνικούς ή επαγγελματικούς λόγους, αλλά σε καμία περίπτωση δεν αποτελούν αποτελεσματική και μόνιμη λύση κατά της τριχόπτωσης.

Όταν η δότρια χώρα δεν επαρκεί, τρίχες μπορεί να ληφθούν και από τα γένια (facial hair) ή το σώμα (body hair) και να μεταφερθούν στην πάσχουσα περιοχή. Οι τρίχες του προσώπου αναπτύσσονται γρήγορα και φυτρώνουν σε εντυπωσιακά υψηλά ποσοστά που ξεπερνούν το 95%. Λόγω της ιδιαίτερης υφής τους (πιο άγριες, σγουρές τρίχες), σε σχέση με το τριχωτό της κεφαλής, αλλά και λόγω του γεγονότος ότι κατά μέσο όρο έχουν διπλάσια διάμετρο από τις τρίχες του κεφαλιού, είναι ακατάλληλες για τοποθέτηση στη γραμμή του μετώπου (hairline). Αντίθετα, είναι εξαιρετικά χρήσιμες, όταν δεν υπάρχει επαρκής δότρια χώρα στο κεφάλι, για την πύκνωση του αποτελέσματος στη μεσαία ζώνη ή στην κορυφή, καθώς και για την κάλυψη μετεγχειρητικών ουλών από strip.

Οι σωματικές τρίχες αποτελούν μια εναλλακτική δεξαμενή τριχοθυλακίων προς μεταμόσχευση, ειδικά σε άνδρες που έχουν μεν πλούσια σωματική τριχοφυΐα αλλά δεν έχουν επαρκή δότρια χώρα στο τριχωτό της κεφαλής. Όλες οι περιοχές του σώματος μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως δότριες χώρες, όπως το στήθος, η πλάτη, τα άνω και κάτω άκρα, το εφήβαιο κ.λπ., έχει όμως παρατηρηθεί ότι η πλέον αξιόπιστη και δυνητικά αξιοποιήσιμη περιοχή για λήψη μοσχευμάτων είναι το στήθος και η περιοχή του στέρνου. Η τελική φύτρωση των σωματικών τριχών (body hair) είναι εξαιρετικά απρόβλεπτη και κυμαίνεται συνήθως μεταξύ 70-80%. Λόγω του πολύ διαφορετικού κύκλου της τρίχας που ακολουθούν οι σωματικές τρίχες, ο οποίος συνήθως εξελίσσεται πιο αργά από τον κύκλο της τρίχας στο τριχωτό της κεφαλής, η φύτρωση των body hair είναι εξαιρετικά αργή και μπορεί να ολοκληρωθεί ακόμη και δύο χρόνια μετά τη μεταμόσχευση.

Τόσο οι τρίχες του προσώπου όσο και οι σωματικές τρίχες μπορούν να χρησιμοποιηθούν στη μεταμόσχευση μαλλιών μόνο με την τεχνική FUE που επιτρέπει την εξαγωγή μεμονωμένων τριχοθυλακίων, χωρίς τομές και μόνιμες ουλές. Αντίθετα, η τεχνική FUT (Strip), ελάχιστα έχει χρησιμοποιηθεί στις περιοχές αυτές, καθώς είναι απαράδεκτο αισθητικά το αποτέλεσμα μιας εμφανούς ουλής στο πρόσωπο ή στο στήθος, μόνο και μόνο για τη λήψη τριχοθυλακίων. Η μεταμόσχευση μαλλιών με μεταφορά μεμονωμένων τριχοθυλακίων (FUE) είναι σήμερα η ιδανικότερη μέθοδος για την ανδρική και τη γυναικεία τριχόπτωση. Αυτή η μέθοδος μεταμόσχευσης μαλλιών χρησιμοποιείται επίσης και για αποκατάσταση των φρυδιών ή των τριχών του προσώπου, όπως επίσης και για την κάλυψη ουλών που προήλθαν από την τεχνική Strip (FUT).