Τριχόπτωση​: Αιτίες, Μορφές, Αντιμετώπιση και Θεραπεία

Η απώλεια μαλλιών εξαιτίας κληρονομικότητας είναι η πιο κοινή αιτία τριχόπτωσης. Δεν πρόκειται πραγματικά για μια ασθένεια, αλλά για μια φυσική κατάσταση που προκαλείται από έναν συνδυασμό γενετικής, επιπέδων ορμονών και της διαδικασίας γήρανσης.

Σε αντίθεση με τη δημοφιλή πεποίθηση, ότι φταίει το καπελάκι που φοράτε ή το σαμπουάν ή η νέα βαφή μαλλιών που αγοράσατε, τα γονίδια των γονέων σας παίζουν πολύ σημαντικό ρόλο και μπορεί να ευθύνονται για την αραίωση των μαλλιών σας. Αυτά τα γονίδια σε συνδυασμό με τις ορμόνες σας και τους περιβαλλοντικούς παράγοντες είναι που θέτουν τη βάση για πιθανή τριχόπτωση και δημιουργία φαλάκρας.

Ωστόσο, είναι ακόμα ασαφής ο ακριβής τρόπος κληρονομικότητας και η σχετική σημασία κάθε γονέα. Τόσο οι άνδρες όσο και οι γυναίκες εμφανίζουν αυτό το είδος τριχόπτωσης, που είναι η πιο κοινή αιτία τριχόπτωσης παγκοσμίως.

• Στους άνδρες, ονομάζεται ανδρική τριχόπτωση.
• Οι γυναίκες παθαίνουν γυναικεία τριχόπτωση.

Ανεξάρτητα από το αν αναπτύσσεται σε άνδρες ή σε γυναίκες, ο ιατρικός όρος είναι ανδρογενετική αλωπεκία, η οποία είναι επίσης γνωστή ως MPB (male-pattern baldness).

Άσχετα από τον όρο που χρησιμοποιείτε, τα γονίδια που κληρονομήσατε προκαλούν συρρίκνωση των τριχοθυλακίων σας, στα οποία αναπτύσσεται η τρίχα, και τελικά σταματά η ανάπτυξη τριχών. Η συρρίκνωση μπορεί να αρχίσει ήδη από την εφηβεία σας, αλλά συνήθως ξεκινά σε πολύ μεγαλύτερη ηλικία.

Όταν ένας άνδρας έχει κληρονομική τριχόπτωση, το πρώτο σημάδι είναι συχνά μια υποχώρηση της γραμμής των μαλλιών στο εμπρόσθιο μέρος της κεφαλής ή φαλακρό σημείο στην κορυφή της.

Στις γυναίκες, το πρώτο σημάδι κληρονομικής τριχόπτωσης είναι συνήθως η ολική αραίωση ή η διεύρυνση της χωρίστρας.

Ορισμένες ασθένειες μπορεί επίσης να προκαλέσουν απώλεια μαλλιών, όπως διατροφικές διαταραχές, σιδηροπενική αναιμία, διαβήτης, αυτοάνοσες ασθένειες όπως ο λύκος και η γυροειδής αλωπεκία (alopecia areata), καθώς και δερματικές παθήσεις όπως η ψωρίαση και η δερματίτιδα.

Άλλες περιπτώσεις οφείλονται σε παθήσεις του τριχωτού όπως π.χ. μυκητιάσεις, θυλακίτιδες και άλλες φλεγμονές.

Εάν αντιμετωπίζετε απώλεια μαλλιών, μιλήστε με το γιατρό σας για να αποκλείσετε την υπαιτιότητα τέτοιων ασθενειών.

Η τριχόπτωση μπορεί να οφείλεται σε παρενέργειες ορισμένων φαρμάκων που χρησιμοποιούνται για την ακμή, τον καρκίνο, την αρθρίτιδα, την ουρική αρθρίτιδα, τα καρδιακά προβλήματα, την υψηλή αρτηριακή πίεση και την κατάθλιψη. Επίσης εάν γυμνάζεστε, τυχόν λήψη αναβολικών στεροειδών μπορεί να σας κάνει να χάσετε περισσότερα μαλλιά.

Η σοβαρότητα της τριχόπτωσης εξαρτάται από τον τύπο του φαρμάκου και τη δοσολογία, καθώς και από την ευαισθησία σας σε αυτό το φάρμακο.

Ωστόσο, στις περισσότερες περιπτώσεις, η τριχόπτωση είναι αναστρέψιμη μόλις σταματήσετε να παίρνετε το φάρμακο.

Τριχόπτωση εμφανίζεται επίσης μετά από χημειοθεραπεία, θεραπεία με ακτινοβολίες και φαρμακευτικές αγωγές, καθώς και σε χρόνιες παθήσεις.

Εάν αυτή τη στιγμή παίρνετε κάποιο από αυτά τα φάρμακα και διαπιστώνετε ότι έχετε απώλεια μαλλιών, να επικοινωνήσετε με τον ιατρό σας. Θυμηθείτε, μην σταματήσετε ποτέ να παίρνετε ένα φάρμακο πριν το συζητήσετε με τον ιατρό σας.

Ο υποθυρεοειδισμός ή ο υπερθυρεοειδισμός, δηλαδή η παραγωγή μεγαλύτερης ή μικρότερης ποσότητας ορμονών από το κανονικό μπορεί να προκαλέσουν ορμονική ανισορροπία. Οι ορμόνες που προέρχονται από τον θυρεοειδή αδένα βοηθούν στη ρύθμιση σχεδόν όλων των λειτουργιών του σώματος, συμπεριλαμβανομένης της τριχοφυΐας.

Ο υπερπαραθυρεοειδισμός που είναι η παθολογική κατάσταση που προκαλείται από την υπερδραστηριότητα ενός ή περισσοτέρων από τους 4 παραθυρεοειδείς αδένες.

Ο έλεγχος οποιασδήποτε από αυτές τις παθήσεις του θυρεοειδούς με τη σωστή θεραπεία μπορεί να θέσει υπό έλεγχο τις ορμόνες, να αποτρέψει την τριχόπτωση και να αποκαταστήσει την ανάπτυξη των μαλλιών.

Εγκυμοσύνη

Ειδικά στις γυναίκες, μεγάλες ορμονολογικές αλλαγές, όπως η εγκυμοσύνη, η γαλουχία, οι διαταραχές της εμμήνου ρύσεως, το σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών και η εμμηνόπαυση, μπορούν να προκαλέσουν έντονη τριχόπτωση, η οποία είναι αναστρέψιμη στις περισσότερες περιπτώσεις..

Ορμονικές ανισορροπίες που συμβαίνουν μετά την εγκυμοσύνη και τον τοκετό μπορεί να προκαλέσουν απώλεια μαλλιών. Χρειάζεται λίγος χρόνος μετά την εγκυμοσύνη για να επανέλθουν τα επίπεδα των ορμονών στα φυσιολογικά επίπεδα, επομένως δεν είναι ασυνήθιστο για τις μητέρες να παρατηρούν αραιά μαλλιά ή ακόμα και φαλάκρα μετά τον τοκετό. Αυτό συμβαίνει συνήθως περίπου 3 μήνες μετά τη γέννηση του μωρού. Μην ανησυχείτε, καθώς το υπόλοιπο σώμα σας ανακάμπτει, θα ανακάμψουν και οι θύλακες των τριχών σας. Η τριχόπτωση είναι μόνο προσωρινή και τα μαλλιά σας θα μεγαλώσουν ξανά.

Τεστοστερόνη και διυδροτεστοστερόνη

Χωρίς τεστοστερόνη και διυδροτεστοστερόνη (DHT), δεν θα είχατε κανένα από τα ανδρικά χαρακτηριστικά σας, αλλά δυστυχώς αυτές οι ορμόνες παίζουν μεγάλο ρόλο στην ανδρογενετική αλωπεκία.

Στο σώμα, η τεστοστερόνη μετατρέπεται στην πιο “δραστική” μορφή της, τη διυδροτεστοστερόνη, με τη βοήθεια ενός ενζύμου που ονομάζεται 5-άλφα αναγωγάση. Η διυδροτεστοστερόνη δρα σε διάφορα όργανα του σώματος, συμπεριλαμβανομένων των τριχοθυλακίων. Το ένζυμο 5-α αναγωγάση είναι υπεύθυνο για τη μετατροπή της τεστοστερόνης σε διυδροτεστοστερόνη 3 φορές περισσότερο στη μετωπιαία, απ’ ότι στην ινιακή περιοχή.

Δεν είναι η ίδια η παραγωγή διυδροτεστοστερόνης που προκαλεί τριχόπτωση, αλλά η κληρονομική ευαισθησία σε αυτή. Οι άνδρες με γενετικά υψηλή ευαισθησία στην διυδροτεστοστερόνη θα εμφανίσουν πιο νωρίς εξασθένηση στους θύλακες των τριχών τους.

Ουσιαστικά, η διυδροτεστοστερόνη συρρικνώνει τα τριχοθυλάκια και συντομεύει τον κύκλο ανάπτυξης της τρίχας. Αυτό κάνει τα μαλλιά να μεγαλώνουν και να δείχνουν πιο λεπτά και εύθραυστα, καθώς και να πέφτουν πιο γρήγορα. Μπορεί επίσης να επιβραδύνει την ανάπτυξη νέων τριχών στους θύλακες όταν πέσουν οι παλιές τρίχες.

Ορισμένες συνήθειες μπορεί να αυξήσουν τα επίπεδα διυδροτεστοστερόνης. Μερικές φορές η επιθυμία να δυναμώσετε στο γυμναστήριο λειτουργεί ενάντια σε άτομα που είναι ευαίσθητα στην ανδρογενετική αλωπεκία. Η ενασχόληση με συμπεριφορές που αυξάνουν την παραγωγή διυδροτεστοστερόνης, όπως η λήψη συμπληρωμάτων κρεατίνης, η άσκηση με βάρη, ή η λήψη αναβολικών στεροειδών έχουν τη δυνατότητα να αυξήσουν την απώλεια μαλλιών.

Μια άλλη κοινή αιτία ορμονικής ανισορροπίας που προκαλεί τριχόπτωση είναι το σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών (PCOS) που δημιουργεί κύστεις στις ωοθήκες μιας γυναίκας. Αυτές οι κύστες, παρόλο που δεν είναι επικίνδυνες, περιορίζουν την παραγωγή οιστρογόνων, με αποτέλεσμα να αυξάνονται στον γυναικείο οργανισμό τα επίπεδα της τεστοστερόνης, αυξάνοντας τα επίπεδα των ανδρογόνων.

Η διακοπή ορισμένων τύπων αντισυλληπτικών φαρμάκων μπορεί να προκαλέσει προσωρινή ορμονική ανισορροπία. Οι γυναίκες που αναπτύσσουν μια ορμονική ανισορροπία μπορούν να εμφανίσουν αραίωση μαλλιών (ή απώλεια μαλλιών) στο τριχωτό της κεφαλής τους.

Οι επιστημονικές μελέτες έχουν δείξει ότι το παρατεταμένο άγχος μπορεί να συμβάλλει σε κάποιες καταστάσεις τριχόπτωσης.

Όταν ο οργανισμός υφίσταται σοβαρό σωματικό στρες, όπως σε σοβαρό ατύχημα, χειρουργική επέμβαση, εγκαύματα ή βαριά ασθένεια, μπορεί να προκληθεί σοκ στα τριχοθυλάκια. Ο φυσικός κύκλος της τριχοφυΐας μπορεί να διαταραχθεί, με αποτέλεσμα την τριχόπτωση, συχνά στο αρχικό στάδιο με τη μορφή αραίωσης των μαλλιών. Τέτοιου είδους στρες μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα έως και το 75% των μαλλιών να πέσουν, κάποιες φορές λίγους μήνες μετά το γεγονός.

Επίσης το συναισθηματικό στρες μπορεί να οδηγήσει σε τριχόπτωση. Όταν αντιμετωπίζουμε ένα γεγονός που αλλάζει τη ζωή μας, όπως ψυχολογικό άγχος για ένα διαζύγιο ή χωρισμό ή κακές συνθήκες συμβίωσης με το ταίρι μας, ανεργία ή άλλα οικονομικά προβλήματα, απώλεια σπιτιού, σοβαρή ασθένεια ή θάνατος αγαπημένου προσώπου ή κατάθλιψη, το μεγάλο συναισθηματικό στρες μπορεί να διαταράξει τον κανονικό κύκλο τριχοφυΐας.

Σημαντικοί συναισθηματικοί στρεσογόνοι παράγοντες μπορούν να προκαλέσουν προσωρινή απώλεια μαλλιών, αλλά μόλις τεθεί υπό έλεγχο το στρες, η φυσιολογική ανάπτυξη των μαλλιών συνήθως αποκαθίσταται.

Υπάρχουν πολλές μακροχρόνιες παρατηρήσεις και στατιστικές μελέτες που αποδεικνύουν ότι το στρες μπορεί να οδηγήσει σε απώλεια μαλλιών. Ωστόσο, οι επιστήμονες δεν έχουν ακόμα αποκωδικοποιήσει πλήρως τον βιολογικό μηχανισμό με τον οποίο το χρόνιο στρες βλάπτει τα βλαστοκύτταρα των τριχοθυλακίων. Σύμφωνα με μια πρόσφατη έρευνα του Harvard University, το άγχος προκαλεί διαταραχές στις ορμόνες που συνδέονται με το στρες, και ειδικά την αύξηση των επιπέδων της στρεσογόνου ορμόνης κορτιζόλης. Η κορτιζόλη παρατείνει τη φάση ανάπαυσης των τριχοθυλακίων ή ακόμα και επαναφέρει τα τριχοθυλάκια σε αυτή τη φάση.  Ως αποτέλεσμα, οι τρίχες χαλαρώνουν από τη θέση τους και πέφτουν.

Εντοπισμένη τριχόπτωση με μόνιμο τις περισσότερες φορές χαρακτήρα, μπορεί να εμφανιστεί σε περιπτώσεις τραυματικής αλωπεκίας, ως συνέπεια τραύματος ή εγκαύματος του τριχωτού της κεφαλής, του προσώπου ή του σώματος.

Στην κατηγορία της τριχόπτωσης από τραυματική αλωπεκία κατατάσσονται επίσης η τριχόπτωση εξ' έλξεως και η τριχοτιλλομανία.

Τριχόπτωση εξ' έλξεως (Traction Alopecia) παρουσιάζεται σε περιπτώσεις όπου γίνεται υπερβολικό τράβηγμα των μαλλιών σε διάφορα στυλ χτενίσματος και επιβαρυντικές διεργασίες κομμωτικής, όπως αλογοουρά, σφιχτός κότσος, τρέσες, extensions κλπ.

Η τριχοτιλλομανία είναι η κατάσταση όπου κάποιοι άνθρωποι τραβούν ή και μαδούν τα μαλλιά τους, χωρίς να το συνειδητοποιούν. Η κύρια αιτία της τριχοτιλλομανίας είναι το άγχος και το στρες. Αρχίζει συνήθως στην παιδική ηλικία ή την εφηβεία και μπορεί να διαρκέσει για αρκετούς μήνες ή πολλά χρόνια. Οι περισσότεροι τραβούν τα μαλλιά της κεφαλής, αλλά κάποιοι τραβούν επίσης τις τρίχες από τα γένια, τα φρύδια ή τις βλεφαρίδες.

Η κακή διατροφή ή μια εξαντλητική δίαιτα εντείνουν το πρόβλημα της τριχόπτωσης. Η έλλειψη πρωτεϊνών, βιταμινών, λιπαρών οξέων και ιχνοστοιχείων – μετάλλων όπως ο ο ψευδάργυρος ή ο σίδηρος, ειδικά εάν συνεχίζεται σε μια εκτεταμένη χρονική περίοδο, μπορεί να οδηγήσει σε διάχυτη αλωπεκία. Ευτυχώς αυτή η κατάσταση είναι γενικά αναστρέψιμη και η υιοθέτηση πιο υγιεινών, λιγότερο περιοριστικών διατροφικών συνηθειών θα επιτρέψει στα μαλλιά σας να αναπτυχθούν ξανά. Εάν τα μαλλιά σας πέφτουν δείτε εδώ ποιες βιταμίνες βοηθούν ενάντια στην τριχόπτωση.

Οι σύγχρονες περιβαλλοντολογικές συνθήκες ζωής δύνανται να επιταχύνουν την τριχόπτωση. Η έκθεση σε περιβάλλον επιβαρυμένο με σκόνη και ρύπανση, η υπερβολική έκθεση στον ήλιο και η συχνή επαφή με το θαλασσινό ή το χλωριωμένο νερό ή ακόμη και με το όξινο νερό της βροχής μπορεί να οδηγήσουν σε αραίωση μαλλιών.

Είτε έχετε ανδρογενετική αλωπεκία είτε όχι, η αραίωση και η απώλεια μαλλιών είναι ένα φυσιολογικό μέρος της γήρανσης για όλους. Αυτό δεν σημαίνει ότι θα χάσετε όλα τα μαλλιά σας ως αποτέλεσμα της γήρανσης. Όμως, καθώς οι ορμόνες στο σώμα αλλάζουν με την ηλικία, ο φυσικός ρυθμός ανάπτυξης των μαλλιών επιβραδύνεται και ο αριθμός των τριχών στο κεφάλι σας θα μειωθεί.

Το βιώνουν και οι γυναίκες και είναι ένας λόγος που θα παρατηρήσετε πολλές ηλικιωμένες γυναίκες με αραιά μαλλιά, κυρίως μετά την εμμηνόπαυση.